Ο διάλογος του μονολόγου

Το 2011 θα μπορούσε ίσως να χαρακτηριστεί ως έτος μη-διαλόγου. Είναι η μόνη χρονιά που ο διάλογος απουσίαζε από παντού: από πολιτικές συζητήσεις, από δράσεις και κινητοποιήσεις, από τα τηλεοπτικά παράθυρα, από τους πολίτες μεταξύ τους. Βέβαια, κάποιος θα αναρωτιόταν πώς είναι δυνατόν να κάνουμε διάλογο; Πράγματι, ο διάλογος είναι το τέχνασμα της δημοκρατίας να επιβάλλει τις δικές τη απόψεις.
Πράγματι, ο διάλογος στη μετανεωτερικότητα δεν είναι μέσο επίλυσης διαφορών, αλλά απλά μέσο ελέγχου των μαζών κι επιβολής απόψεων. Η δημοκρατική ελίτ επιδιώκει το διάλογο στα σημεία που επιθυμεί, ως πρόσχημα και νομιμοποίηση πολιτικών της κατευθύνσεων και ειλημμένων αποφάσεων. Ο διάλογος είναι καλός μόνο όσο τη συμφέρει.
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια ο διάλογος στενεύει όλο και περισσότερο. Η κοινωνία έπαψε να μιλά. Ο παλιός καταναλωτικός ατομισμός μετατράπηκε σε ατομικίστικη μοιρολατρεία και κατάθλιψη. Κλειστήκαμε στο σπίτι μας, πίσω από μία μικρή ή μεγαλύτερη οθόνη και αυταπατώμαστε πως μιλάμε, πως κάνουμε διάλογο. Μονόλογοι περικλείουν το βίο μας. Μονολογικά βρίζουμε, ατομικά αγανακτούμε, αδιάφορα γράφουμε, διαβάζουμε κι αποβλακωνόμαστε μπροστά από ειδήσεις που τρέχουν κατακλυσμιαία κι απόψεις που φεύγουν χωρίς να της συγκρατήσουμε. Αν η belles époques των 90’s και 00’s ήταν ο παράδεισος του ατομισμού και της κοινωνικής προβολής (συν τη φαντασίωση και το συμβολισμό, για να πιάσουμε το λακανικό τρίπτυχο) της κατανάλωσης, η νέα δεκαετία μοιάζει να γίνεται συνώνυμο του ατομικού διαλόγου.
Ακόμα και τα κόμματα αποφεύγουν το διάλογο. Το ΠΑΣΟΚ έπαψε να μιλά με τις οργανώσεις του, η ΝΔ με τα μέλη της (εξου και η ενόχληση για τη συγκυβέρνηση). Στα «παράθυρα» απλά παραθέτουν απόψεις, χωρίς διάλογο χωρίς σεβασμό στο συνομιλητή. Στη δε αριστερά ο διάλογος απέκτησε μια γνήσια μονολογική μορφή: μιλά ο καθένας μόνος του, απαξιώνοντας τον άλλο και κατηγορώντας μονολογικά μέσα από τα επίσημα ιδεολογικά τους έντυπα. Στους δρόμους αδυνατούν να βρουν μια κοινή συνισταμένη, ένα ελάχιστο κοινό στόχο για να αγωνιστούν μαζί.
Ο διάλογος κρύβεται πίσω από σοφιστείες και ρητορείες, ιδεολογικούς μονολόγους και πατριωτικές κορώνες (λες και η πατρίδα είναι κάτι αδιάφορο από τον πολίτη).Η κοινωνία του μίσους μεγαλώνει και περιθωριοποιεί το διάλογο. Σήμερα, όποιος συνδιαλέγεται καταντά γραφικός. Όποιος αναζητά περίγελος. Όποιος αγωνιά και στέκει απέναντι στον τυχοδιωκτισμό κρίνεται ως προδότης. Όποιος συνεχίζει να πολεμά και δεν αναζητά αποκούμπια ονομάζεται συνένοχος. Η επιθυμία για συνεργασία έγινε συνευθύνη. Ο διάλογος φενάκη, η αγωνία ανοησία, η δράση τυχοδιωκτισμός (το ες αεί κτήμα του Θουκυδίδη έχει πολλά τέτοια διδάγματα).
Και η κοινωνία του μίσους μεγαλώνει. Η απανθρωποιημένη κοινότητα στρέφει τα μέλη της να σφάζουν και να μισούν αλλήλους. Η κρίση αντί να μας φέρει κοντά, μας αποξενώνει ακόμη περισσότερο. Ο φόβος της προλεταριοποίησης, η απειλή της φαντασιακής μας οικονομικής ευμάρειας, ο δείμος για το δυσοίωνο μέλλον, λειτουργούν ως λίπασμα στο εντεινόμενο μίσος. Ο παλιός δημοκρατικός ανταγωνισμός εγγράφτηκε στο γενετικό μας κώδικα και κατάντησε κανιβαλισμός. Μία κοινωνία μίσους ανδρώνεται και εμείς το αποδεχόμαστε τόσο ευχάριστα, τόσο εύκολα το υιοθετούμε, τόσο αμέτοχα το εισπράττουμε. Μισούμε τον ίδιο τον Άνθρωπο.
Δεν κάνουμε, αδελφια, διάλογο. Μονόλογο κάνουμε. Ένα like, ένα αόριστο σχόλιο, μια αυταπάτη ότι κάποιοι γίναμε επειδή μιλάμε κι εκθέτουμε απόψεις. Κι όμως, μονόλογο κάνουμε. Ακόμα δε μάθαμε να συνεργαζόμαστε. Δε μάθαμε πώς να μαθαίνουμε ο ένας από τον άλλο. Πώς να στηριζόμαστε ο ένας στον άλλον. Μας δίδαξαν το μονόλογο κι εμείς υποτακτικοί, φοβισμένοι και φαντασιόπληκτοι τον αποστηθίσαμε, τον κάναμε κτήμα μας. Πότε θα μάθουμε να κάνουμε διάλογο μεταξύ μας;
Αρκετά μιλήσαμε. Ας κάνουμε διάλογο πια.

6 έκριναν :

Swell είπε...

Πριν πόσα χρόνια έγραφε ο Fromm για την αποξένωση; Σα να προέβλεπε τη σημερινή Ελλάδα. Ο καθένας στον καταθλιπτικό μικρόκοσμό του.

ο δείμος του πολίτη είπε...

Μόνο που στη δημοκρατία, Swell, πια ο διάλογος έχει εντελώς εξαφανιστεί υπό το βάρος του ανταγωνισμού...

Caesar είπε...

Θαρρώ πως τα λεγόμενα κοινωνικά δίκτυα ενθαρρύνουν κάποια μορφή διαλόγου, εν αντιθέσει με τον μονόλογο που είχε επιβάλλει η tv & o τύπος.

thinks είπε...

Μπορεί να υπάρχει και κάποιος άλλος λόγος για αυτό που καταγγέλλεις: ένας διάλογος προϋποθέτει την ύπαρξη περισσοτέρων από μια λύση για ένα πρόβλημα. Μου φαίνεται ότι ο θάνατος του διαλόγου επέρχεται, αν δεν επήλθε ήδη, λόγω των όλο και λιγότερων πιθανών λύσεων και όλο και περισσότερο αυξανομένων αδιεξόδων.

ο δείμος του πολίτη είπε...

Καίσαρα, μόνο που στην πλειονότητα καταλήγει ένας διαλογικός μονόλογος, μια φενάκη διαλόγου. Τον ενθαρρύνει, όλα πόσοι βρίσκουν το θάρρος τελικά να κάνουν κανονικό διάλογο; Και τελικά πόσο αληθινός είναι ο διάλογος από τον καπαπέ;

Δημήτρη, το πέτυχες. Όπως θάνατος του ταξιδιού είναι ο μονόδρομος, έτσι και του διαλόγου είναι η επιβολή μιας μόνο αλήθειας, μιας μόνο λύσης...

pølsemannen είπε...

Όπως σωστά αναφέρεις, αυτό δεν μπορεί να οδηγήσει σε κάτι κάλο.

Όλοι εναντίον όλων.

ShareThis